KARAKTERISTIK SYARAH HADIS ‘ABD AL-ŞAMAD AL-FĀLIMBĀNĪ
Tinjauan Kitab Hidāyah Al-Sālikīn Dan Siyar Al-Sālikīn
DOI:
https://doi.org/10.30631/tjd.v22i1.330Keywords:
Karakteristik, Syarah Hadis, ‘Abd al-Şamad al-FālimbānīAbstract
‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī who was considered a prolific scholar and had made a major contribution to the development of Islamic scholarship, it turns out that his ways of explaining hadith has a unique way that have been overlooked by previous researchers. In fact, he was not only recognized as an expert scholar in Sufism studies, but also had sufficient credibility to be recognized in hadith narrations. Therefore, this article reveals the characteristics of sharah hadith carried out by ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī in terms of his two books, Hidāyah al-Sālikīn and Siyar al-Sālikīn. The method used in this study is a literature research method with a qualitative approach in the form of exposing examples of hadiths and their editorial sharah in the two related books. The analysis used in this research is descriptive analysis by observing the pattern in the syarah hadith model used by ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī and comparing it with related theories so as to produce a new theory of the characteristics of patterns obtained. The results shows that the syarah hadith of ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī has unique characteristics, namely a language approach patterned by exposing hadiths with hadiths and has a tendency to always combine the abstract concept of Sufism with other things which are practical through definitions and divisions with the ijmali method. This can be seen from the hadiths which are interpreted differently from the Sufism approach, both in Hidāyah al-Sālikīn and Siyar al-Sālikīn. As a suggestion, this findings need to be developed in the future and can become one of the models of sharah hadith that practitioners or the general public can use in explaining the meaning of hadith
‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī yang dinilai sebagai ulama yang produktif dan memiliki kontribusi besar terhadap perkembangan keilmuan Islam ternyata caranya dalam menjelaskan hadis yang memiliki ciri khas terlewat dari para peneliti sebelumnya. Padahal, dia tidak hanya diakui sebagai ulama yang ahli dalam bidang tasawuf, namun juga memiliki kredibilitas yang cukup diakui dalam periwayatan hadis. Oleh karena itu, artikel ini mengungkap karakteristik syarah hadis yang dilakukan oleh ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī yang ditinjau dari dua kitabnya, Hidāyah al-Sālikīn dan Siyar al-Sālikīn. Metode yang digunakan dalam penelitian ini adalah metode penelitian pustaka dengan pendekatan kualitatif yang berupa pemaparan contoh-contoh hadis beserta redaksi syarahnya dalam kedua kitab terkait. Analisis yang digunakan dalam penelitian ini adalah analisis deskriptif dengan mengamati pola dalam model syarah hadis yang digunakan oleh ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī serta membandingkannya dengan teori-teori terkait sehingga dapat menghasilkan teori baru dari karakteristik pola yang didapatkan. Hasil penelitian menunjukkan bahwa syarah hadis ‘Abd al-Şamad al-Fālimbānī memiliki karakteristik yang unik, yaitu pendekatan bahasa berpola pensyarahan hadis dengan hadis dan cenderung selalu mencoba memadukan konsep tasawuf yang abstrak dengan hal-hal yang bersifat praktis melalui definisi dan pembagian-pembagian dengan penggunaan metode ijmālī. Hal itu dapat dilihat dari hadis-hadis yang dimaknainya secara berbeda dengan pendekatan tasawuf baik itu dalam kitab Hidāyah al-Sālikīn maupun Siyar al-Sālikīn. Sebagai saran, temuan ini perlu dikembangkan di kemudian hari serta dapat menjadi salah satu model syarah hadis yang dapat digunakan oleh para praktisi atau masyarakat luas dalam menjelaskan makna hadis
References
’Abd al-Samad al-Falimbani. Hidayah Al-Salikin Fi Suluk Maslak Al-Muttaqin. Fatani - Thailand: Mathba’ah bin Halabi, n.d.
———. Sair As-Salikin. Edited by Muin Umar. Seri Pener. Banda Aceh: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat Jenderal Kebudayaan Musium Negeri Aceh Banda Aceh, 1985.
A.M. Safwan dan Imam Ghazali. Islam, Iran, Dan Peradaban. Jogjakarta: Rausyan Fikr, 2012.
A.W. Munawwir. Kamus Al-Munawwir. Lux. Yogyakarta: PP. al-Munawwir, 1984.
Abbas, Pirhat. “Analyzing the Concept of Tawakal in Al-Palimbani’s Paradigm of Tasawuf.” Jurnal Esensia 20, no. 1 (2019).
Abdullah, Mal An. Syaikh Abdus-Samad Al-Palimbani. Yogyakarta: Pustaka Pesantren, 2015.
Abu Dawud. Sunan Abi Dawud. Beirut: Maktabah ’Ashriyah, n.d.
Ahmad, Al-Safiri Syamsuddin Muhammad bin Umar bin. Al-Majalis Al-Wa’dziyyah Fi Syarh Ahadits Khoirul Bariyyah Sallallahu ‘Alaihi Wa Sallam Min Sahih Al-Imam Al-Bukhari Juz 1. Beirut: Dar al-Kutub al-‘ilmiyyah, 2004.
Ahmad, Khadher, and Ishak Suliaman. “Prophetic Traditions in the Jawi Book,” n.d., 135–54.
Al-’Iraqi. Takhrij Al-Ihya’ Juz 3, No: 209, n.d.
Al-Albani. Da’if Al-Jami’, No: 1252., n.d.
Al-Baihaqi. Shub Al-Iman: Al-Thalith Wa Al-Ishran (Ke23): Bab Fi Al-Siyam, Al-Qasd Fi Al-Ibadah Juz 3, No: 3888, n.d.
Al-Bukhari. Sahih, n.d.
Al-Ghazali. Ihya ’Ulum Al-Din, Juz 4, n.d.
al-Nasa’i. Al-Sunan Al-Sughrā Li Al-Nasāī Juz 5. Aleppo: Maktabah al-mat{būāt al-Islāmiyyah, n.d.
Al-Tabrani. Al-Mu’jam Al-Awsat Juz 6, No: 6590, n.d.
———. Al-Mu’jam Al-Awsath, Juz 6/348, No: 6590, n.d.
Al-Thahan, Mahmud. Ilmu Hadis Praktis. Bogor: Pustaka Thariqul Izzah, 2010.
Alhamuddin. “Abd Shamad Al-Palimbani’s Islamic Education Concept: Analysis of Kitab Hidayah Al-Sālikin Fi Suluk Māsālāk Lil Muttāqin.” Qudus International Journal of Islamic Studies 6, no. 1 (2018).
Arafah Pramasto. “Idealisme Sosial Kemasyarakatan Dalam Kitab Hidayatus Shalikin Karangan Syaikh Abdus Shamad Al-Palimbani .” Analisis: Jurnal Studi Keislaman 20, no. 1 (2020): 1–18. https://doi.org/10.24042/ajsk.v20i1.
At-Tirmidzi, Muhammad Ibn ’Isa Saurah. Sunan At-Tirmizi, 1416.
Azyumardi Azra. Jaringan Ulama Timur Tengah Dan Kepulauan Nusantara Abad XVII Dan XVIII:Melacak Akar-Akar Pembaruan Pemikiran Islam Di Indonesia. Bandung: Mizan, 1994.
Baharudin. “Jihad: Studi Kualitas Sanad Hadis Jihad Dalam Kitab NAṢĪHAT AL-MUSLIMĪN WA AL-TAŻKIRATU AL-MU’MINĪN FĪ FAḌĀ’IL AL-JIHĀDI FĪ SABĪLILLĀH WA KARĀMATU AL-MUJĀHIDĪN FĪ SABĪLILLĀH.” UIN Syarif Hidayatullah Jakarta, 2016.
Buska, Wahyudi, Yogia Prihartini, and Ali Muzakir. “Abdusshamad Al-Palembani; His Thoughts and Movements in the Spread of Islam in Indonesia.” Al-Fikra : Jurnal Ilmiah Keislaman 19, no. 1 (2020). https://doi.org/10.24014/af.v19i1.10020.
Choiriyah. “Pemikiran Syekh Abdussomad Al-Palimbani Dalam Kitab Faidhal Ihsani ( Tinjauan Terhadap Tujuan Dakwah ).” Ghaidan: Jurnal Bimbingan Konseling Islam Dan Kemasyarakatan 1, no. 1 (2017): 41–59.
Darmalaksana, Wahyudin. “Penelitian Hadis Metode Syarah Pendekatan Kontemporer : Sebuah Panduan Skripsi , Tesis , Dan Disertasi.” DIROYAH: Jurnal Studi Ilmu Hadis, 2020. https://doi.org/DOI : 10.15575/diroyah.5v5i1.9468.
Hadi Ihsan, Amir Maliki Abitolkhah, Indah Maulidia Rahma, Nur. “ABDUS SHAMAD AL-PALIMBANI’S CONCEPT OF MAHABBAH AS AN ANTIDOTE TO THE SPIRITUAL CRISIS OF MODERN MAN.” Khazanah: Jurnal Studi Islam Dan Humaniora 20, no. 1 (2022). https://doi.org/10.18592/khazanah.v20i1.6434.
Hamid, Faathir Fat-hel, Universitas Islam, Negeri Sultan, and Syarif Kasim. Hadis-Hadis Tentang Fakir Dalam Kitab Siyarus Salikin Karya Syeikh Abdus Shamad Al-Palimbani W . 1247 H / 1839 M ( Studi Takhrij Hadits ), 2021.
Hermansyah. “Neo Sufisme (Sejarah Dan Prospeknya).” Khatulistiwa 3, no. September (2013): 113–20.
Hidayat, Rian. “Konsep Tauhid Dalam Perspektif Syaikh ‘Abdus Shamad Al-Palimbani (Telaah Terhadap Kitab Sairus Salikin),” 2019.
Hussin, Shohana. “Kitab Hidāyah Al - Sālikīn Karangan Al- Falimbānī : Analisis Naskhah Dan Kandungan Pendahuluan Kitab Hidāyah Al - Sālikīn Yang Menjadi Subjek Kajian Ini Merupakan Sumbangan ‘ Abd Al- Ṣamad Al - Falimbānī 2 Kepada Sumber Korpus Keilmuan Manusia Melayu-Isla.” Usuluddin, 2014, 71–109.
Ibn Mājah. Sunan Ibnu Mājah Juz 1. Aleppo: Dār Ih{yā’ al-Kutub al-‘Arabiyyah, n.d.
Ihsan, Nur Hadi, Amir Maliki Abitolkhah, and Indah Maulidia Rahma. “ABDUS SHAMAD AL-PALIMBANI ’ S CONCEPT OF MAHABBAH AS AN ANTIDOTE TO THE SPIRITUAL CRISIS” 20, no. 1 (2022): 67–84. https://doi.org/10.18592/khazanah.v20i1.6434.
Imawan, Dzulkifli Hadi. “The Intellectual Network of Shaykh Abdusshamad Al-Falimbani and His Contribution in Grounding Islam in Indonesian Archipelago at 18th Century AD.” Millah: Journal of Religious Studies 8, no. 1 (2018): 31–50.
Kazhimi, Ahmad Bagus. “Konsep Sulūk ‘Abd Al-Ṣamad Al-Falimbānī: Studi Kitab Siyar Al-Sālikīn Fī Ṭarīqah Al-Sādāt Al-Ṣūfiyah, , Vol. 6, No.1, Juni 2020, Hlm. 96.” Ushuluna: Jurnal Ilmu Ushuluddin 6, no. 1 (2020).
Kurahman, Taufik. “RASIONALITAS BARAT DAN PENGARUHNYA TERHADAP STUDI HADIS.” TAJDID: Jurnal Ilmu Ushuluddin 21, no. 1 (2022). https://doi.org/https://doi.org/10.30631/tjd.v21i1.221.
M. Alfatih Suryadilaga. Metodologi Syarah Hadis Dari Klasik Hingga Kontemporer. 1st ed. Yogyakarta: Kalimedia, 2017.
Maryam; Musofa, A A. “Journal of Malay Islamic Studies Vol. 2 No. 2 December 2018” 2, no. 2 (2018): 125–32.
Masfiah, Umi. “Neo Sufism Teaching of Syekh Al-Palimbani In The Book of Hidayah Al- Salikin.” In ICoReSH (International Conference on Religion, Spirituality and Humanity). Salatiga: IAIN Salatiga, 2019. https://jurnal.uin-antasari.ac.id/index.php/khazanah/article/view/6328/3097.
Muhammad Abdurrahman Ibn Abdurrahim al-Mubarakfuri. Tuhfatu Al-Ahwadzi Juz 9. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, n.d.
Muhammad Asyraf bin Amir. ‘Aunul Ma’Bud Syarh Sunan Abi Dawud Wa Ma’ahu Hayiyatu Ibnul Qayyum Juz 3. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, n.d.
Muhtador, Mohammad. “Sejarah Perkembangan Metode Dan Pendekatan Syarah Hadis.” Riwayah : Jurnal Studi Hadis 2, no. 2 (2018): 259. https://doi.org/10.21043/riwayah.v2i2.3130.
Muslim. Sahih Muslim, n.d.
Mustaghfirin, Muhammad Khairul, and Ghalby Nur Muhammad. “Transmisi Dan Kontribusi Jaringan Sanad Syekh Yāsīn Padang.” Refleksi 20, no. 1 (2021): 97–116. https://doi.org/10.15408/ref.v20i1.19763.
Nidawati. “Metode Tazkiyat Al-Nafs Abd Al Shamad Al Palimbani Sebagai Psikoterapi (Studi Terhadap Tujuh Tingkatan Nafs).” UIN Antasari Banjarmasin, n.d.
Pramasto, Arafah. “Kontribusi Syaikh Abdus Shamad Al-Palimbani Pada Aspek Intelektual Islam Di Nusantara Abad Ke-18 Pendahuluan Harian Sumatera Ekspress Memberitakan Pada Bulan Agustus 2016 Silam Mengenai Acara Napak Tilas Kesejarahan Syaikh Abdus Shamad Al- Palimbani , Seo,” n.d.
———. “Syaikh Abdus Shamad Al-Palimbani: Rekontruksi Silsilah, Latar Belakang Pedagogi, Serta Karya-Karyanya.” Tsaqofah Dan Tarikh: Jurnal Kebudayaan Dan Sejarah Islam 4, no. 2 (2019): 95. https://doi.org/10.29300/ttjksi.v4i2.2473.
Rifai Wahab, Ahmad Syaripudin, Awal. “METODE FIKIH, METODE SYARAH, TEKNIK PENDEKATAN, DAN TEKNIK INTERPRETASI DALAM MEMAHAMI HADIS.” Jawami’ul Kalim: Jurnal Kajian Hadis 1, no. 1 (2023): 23–37. https://doi.org/10.36701/jawamiulkalim.v1i1.911.
Sagir, Azwira Abdul Aziz, Muhammad Hasan Said Iderus, Akhmad. Hadis Maqbul Dan Mardud Dalam Kitab Hidayat Al-Salikin. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia, 2020.
Saputra, Hardika. “KAJIAN KITAB HIDAYATUS SALIKIN DAN SIARUSSALIKIN KARYA SYAIKH ABDUS SAMAD ALPALIMBANI.” Metro, 2019.
Shihab, Alwi. Islam Sufistik. Jakarta: Mizan, 2001.
Subchi, Imam. “THE HISTORY OF HADRAMI ARABIC COMMUNITY DEVELOPMENT IN SOUTHEAST ASIA.” Episteme 14, no. 2 (2019): 229–56. https://doi.org/10.21274/epis.2019.14.2.229-256.
Suparyanto dan Rosad (2015. Skrispi Fitrah. Suparyanto Dan Rosad (2015. Vol. 5, 2020.
Syaikh Abdus Shamad Al-Palimbani. Hidayatus Shalikin. Edited by Kms. H. Andi Syarifuddin. Surabaya: Pustaka Hikmah Persada, 2013.
Syamsu Rijal dan Umiarso. “Rekontekstualisasi Konsep Ketuhanan Abd Sanad Al-Palimbani.” Teosofi: Jurnal Tasawuf Dan Pemikiran Islam 8, no. 1 (2018).
Syarifuddin, Andi. “Syekh Abdussomad Al-Palimbani: Tinjauan Kritis Riwayat Hidup Dan Karyanya.” Palembang, 2005.
Tujang, Bisri. “HERMENEUTIKA HADIS YUSUF QARDAWI (Studi Analisa Terhadap Metodologi Interpretasi Qardawi).” Al-MAJAALIS 2, no. 1 (2014): 33–68. http://ejournal.stdiis.ac.id/index.php/Al-Majalis/article/view/21.








